دسته های عزاداری

دسته: گروهى از مردم که در جایى گرد آیند و یا با هم حرکت کنند و کارى را انجام دهند. گروهى که با تشریفات خاصى در خیابان ها و کوچه ها حرکت مى کنند و با هم اشعارى خوانند، براى اقامه عزادارى سیدالشهدا و ائمه دیگر. حرکتشان به صورت سینه زنى یا زنجیر زنى است. رواج آن بیشتر در عصر صفویه شکل گرفت.

این گونه دستجات، براى خود نشانه و علامت و توغ و پرچم مخصوص و گاهى نام ویژه اى داشته اند و با نوعى سازماندهى مردمى در ایام عاشورا و روزهاى دیگر به سوگوارى مى پرداختند. این مراسم، به ویژه در عراق و شهرهایى چون نجف و کربلا، ریشه دارتر بوده است.

مرحوم محمدحسین کاشف الغطاء مى نویسد: «آغاز بیرون آمدن دسته هاى عزادارى براى سیدالشهدا، پیش از هزار سال، در زمان «معزالدوله» و «رکن الدوله» بود، که دسته هاى عزاداران در حالى که براى حسین علیه السلام ندبه مى کردند و شب، مشعل هایى به دست داشتند، بغداد و راه هایش یکباره پر از شیون شد... این در قرن چهارم بود و اگر بیرون آمدن این موکب ها در راه ها نبود، هدف و غرض از یادآورى حسین بن على علیه السلام از بین مى رفت و ثمره فاسد مى شد و راز شهادت حسین بن على علیه السلام منتفى مى گشت».

«موکب» یا «مواکب حسینى» نیز به همین حرکت هاى جمعى بصورت عزادارى و پیمودن راهى با حالت عزا گفته مى شود که در عراق، به ویژه در ایام اربعین رواج و شور بیشترى دارد. در روزهاى تاسوعا و عاشورا نیز در همه شهرها و روستاهاى شیعه نشین رواج دارد.

برخى از این دسته ها، تاریخچه اى طولانى و گاهى مثلا چند صد ساله دارد؛ مثل دسته «طویرج» در کربلا، که در نسل هاى پیاپى، سنت هاى خویش را حفظ مى کنند.

دسته هاى عزادارى، نوعى تشکل و سازماندهى را تمرین مى دهد که بر محور امام حسین علیه السلام است. این دسته ها و هیئت ها، در افراد احساس مسئولیت و شخصیت و اعتماد به نفس را تقویت مى کند و به آنان نظم و نظام مى بخشد، آن هم با محتوایى مقدس و آدابى خالصانه و عاشقانه و بدون حاکمیت زور و اعمال قدرت.

پانویس

منابع

• جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، نشر معروف.